ÖTV Muafiyetli Araç Satın Alma Rehberi

ÖTV muafiyeti ile engellilerin araç alabilmesi için istenen belgeler, engellinin aracı kendisinin kullanıp kullanmayacağına göre değişiklik gösterir.

%90 dan az engeli bulunup ortopedik engelli sınıfında yer alan kişiler araç alacaksa aşağıda yer alan belgeleri temin etmelidir:

• Araç kullanabileceğine dair sürücü belgesi
• Kullanması gereken teçhizatın açıklama kısmında belirtildiği engelli sağlık kurulu raporun orijinali ve noter tarafından çoğaltılıp Aslı gibidir ibaresi eklenmiş iki adet kopyası
• Kimlik fotokopisi

Aracı kendisi yerine bir başkası kullanacak olan %90 ve üzeri engelli bireylerin ise aşağıda yer alan belgeleri temin etmeleri gerekir:

• %90 ve üzeri engel oranına sahip olduğu belirtilen raporun orijinali ve noter tarafından çoğaltılıp 'Aslı gibidir' ibaresi eklenmiş iki adet kopyası
• Kimlik fotokopisi
• Vekaletname veya vasi kararının belge asılları

ÖTV muafiyetinden yararlanarak otomobil alabilmek için devlet hastanelerine başvurulması ve engelli sağlık kurulu raporu çıkarmak için randevu alınması yeterlidir. Bu talebe istinaden bir gün ve saat belirlenir. Engelli birey burada birden fazla doktor tarafından muayene edilir, tetkikler yapılır ve rapor oluşturulur. Bu noktada raporun süresine ve açıklamalarına dikkat edilmesi gerekir. Raporlar üzerinde “Sürekli”, “Süresiz” veya “Süreli” ibareleri yer alır. “Sürekli” veya “Süresiz” ibarelerine yer verilmiş olan belgelerle herhangi bir sorun yaşanmadan araç alınabilir. Ancak “Süreli” olarak belirtilen ve raporun çıktığı günden itibaren süre kısıtlamasına tabi olan raporlarda, sürenin dolması durumunda araç alımında ÖTV muafiyetinden yararlanılamaz. Bu nedenle ÖTV muafiyetinden yararlanmak isteyen süreli rapora sahip engellilerin, tarihlere dikkat etmesi gerekir. Bir diğer husus olan açıklamalar ise oldukça önemlidir. Engelli sağlık kurulu raporları, çalışma gibi birçok farklı nedenle alınabildiği için araç alımında kullanılacağı özellikle belirtilmelidir. Böylece açıklama kısmında bulunması gereken “Tertibatla araç kullanabilir” gibi ifadeler ile tertibatların kodları yazılır.

Kişilerin hayatlarını idame konusunda sorun yaşamasına neden olan süreğen rahatsızlıkların ve uzuvlarında herhangi bir nedenle oluşan kayıpların tamamı engelli raporuna dahil edilip engel oranına katılır. Engel oranına; görme kaybı, hipertansiyon, karaciğer yetmezliği gibi çok sayıda farklı konu eklenip özel cetveller ile hesaplama yapılır.

Komisyon ile belirlenen bazı tadilatlar yapılması gerekir. Örneğin sağ kol ile ilgili bir kısıtlılık söz konusu ise direksiyonun sağında kalan tuş ve kol gibi donanımları kullanmanızı sağlayan aletler, sol tarafa tertibatlar ile aktarılır. Böylece sol el yerinden kaldırılmadan silecek gibi donanımlar kullanılabilir. Tüm bu tertibatlar ehliyet alınırken kodlar ile belirtilir ve araçta buna uygun olarak tadilat yaptırılır. Tadilatların boyutuna ve şekline göre bu işlemin süresi uzayıp kısalabilir. Bu nedenle tadilat süresi ile ilgili kesin bir tarih verilemese de Türkiye’nin hemen her bölgesinde tadilat işlemleri kolayca yaptırılabilir.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “ÖTV Kanununun (7/2) Maddesi Uygulaması Hk.” konulu ve 23.12.2022 tarihli açıklamasına göre %90 ve üzeri malûl ve engelli araç sahibinin aracı kullanamaması durumunda araç, sadece, araç sahibi engelli kişinin eşi, aynı il sınırlarında ikamet eden birinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile kardeşleri, noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen B sınıfı ehliyet sahibi olan bir sürücü tarafından kullanılabilecektir.

ÖTV muafiyeti ile alınan araçlar, satın alındıkları tarihten itibaren 5 yıl boyunca satılamazlar. Satışın gerçekleştirilmesi gerekiyorsa vergi dairesine başvurulması ve aracın ÖTV’sinin hesaplanıp ödenmesi gerekir. Bu işlem gerçekleştirildikten sonra aracın satışına herhangi bir engel yoktur. Bunun dışında aracın alımından itibaren 5 yıl geçmişse araç herhangi bir kısıtlama veya özel bir vergi ödemesi yapılmadan satılabilir. Son olarak engelliler için tanınan ÖTV muafiyeti ile araç alım hakkı her 5 yılda bir güncellenir. Yani 5 yılda bir ÖTV muafiyeti ile kolayca araç alımı yapılabilir.

2016 yılında yapılan düzenlemeye kadar engelli sürücülere H sınıfı adı verilen özel bir sürücü belgesi veriliyordu. Ancak 2016 yılında yapılan düzenleme ile “B sınıfı ve engelli” ibareli yeni ehliyetler verilmeye başlandı.18 yaşına giren engelli bireyler, kısıtlı oldukları hareket ve durumlara uygun kodların belirtildiği engelli sağlık kurulu raporunu çıkardıktan sonra engelli ehliyeti alabilir. Bunun dışında herhangi özel bir şart aranmaz. Engelli bireyler, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmış herhangi bir sürücü kursunu bitirdikten sonra yazılı sınava girerler. Yazılı sınavı tamamlayan engelli sürücü adayları, kısıtlı oldukları hareket ve durumlara özel olarak tertibatları eklenmiş araçlarla uygulamalı sınava dahil olurlar. Bu sınavı geçmeleri durumunda da ehliyet almaya hak kazanırlar.

B sınıfı ehliyeti bulunan ve sonradan engelli olan kişiler, hastanelere başvurarak kodlarının rapora tanımlanmasını sağlayabilir. Ardından kodların yazılı olduğu raporlarla nüfus dairesine başvurup ehliyetin kodlara uygun olarak güncellenmesi gerekir. Kodlara uygun olarak güncelleme yapıldıktan kişi, uygun tertibatlı aracı ÖTV muafiyetiyle alıp kullanabilir.

Ehliyet alma süreci tüm sürücüler için aynıdır. Fakat engeli nedeniyle aracı tertibat ile kullanması gereken ortopedik engelliler için tertibat sağlandığı gibi konuşma engeli bulunan kişiler için de işaret dili sertifikasına sahip kişiler tarafından sınavlar gerçekleştirilir.

Kamu kurum ve kuruluşları tarafından halka açık olarak sunulan otoparklardan yararlanmak isteyen engelliler, kayıt yaptırmaları durumunda birçok noktada ücretsiz veya indirimli olarak hizmetten yararlanırlar. Örneğin İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bir iştiraki olan İSPARK’a başvuruda bulunulması durumunda engelli sürücüler otoparklardan gün içerisinde belirli bir süre için ücretsiz olarak yararlanabilir.

Engellilere, araç alırken uygulanan ÖTV muafiyeti gibi satın alımdan sonra ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi’nde de muafiyet uygulanır. Engellilere ait araçlar için vergi daireleri tarafından MTV talep edilmez. Bu işlem için engelli bireylerin kendilerine en yakın vergi dairesine gidip başvuruda bulunması gerekir.